Chương V: CÁCH XẾP ÐẶT VÀ TRANG TRÍ THÁNH ÐƯỜNG ÐỂ CỬ HÀNH THÁNH LỄ

I. NHỮNG NGUYÊN TẮC TỔNG QUÁT

II. VIỆC SẮP XẾP CUNG THÁNH ÐỂ CỬ HÀNH THÁNH LỄ

Bàn thờ

Giảng đài

Ghế của vị chủ tế và các ghế khác

III. VIỆC SẮP XẾP CHỖ TRONG THÁNH ÐƯỜNG

Chỗ của các tín hữu

Chỗ của ca đoàn và nhạc cụ

Chỗ lưu giữ Mình Thánh Chúa

Các ảnh tượng thánh 

I. NHỮNG NGUYÊN TẮC TỔNG QUÁT

288. Ðể cử hành Thánh Lễ, dân Chúa thường tập họp nơi thánh đường, hoặc nếu không có thánh đường hay thánh đường không đủ lớn, thì tập họp ở một nơi trang nghiêm, xứng đáng với mầu nhiệm rất thánh này. Vậy, thánh đượng và những nơi khác phải phù hợp với việc cử hành thánh và giúp giáo dân tham dự cách linh động. Hơn nữa, các nơi thánh và các đồ vật dùng trong phụng vụ phải đẹp, xứng đáng, đồng thời biểu thị và tượng trưng cho những thực tại siêu phàm.[cvi] [106]

[cvii]

289. Vì thế, Hội Thánh không ngừng tìm kiếm sự trợ giúp cao quý của nghệ thuật và chấp nhận những giá trị nghệ thuật của mọi dân tộc và địa phương.[cviii] [107] Hơn nữa, cũng như Hội Thánh đã nổ lực bảo vệ những công trình và những kho tàng nghệ thuật đã lưu truyền lại qua các thế hệ,[cix] [108] và tuỳ theo sự cần thiết mà thích nghi với những nhu cầu mới, thì Hội Thánh cũng cố gắng cổ võ những gì mới mẻ phù hợp với tinh thần của mỗi thời đại.[cx] [109]

Cho nên trong việc đào tạo các mỹ thuật gia, cũng như trong việc chọn lựa những tác phẩm cho thánh đường, phải tìm kiếm phẩm chất đích thực của nghệ thuật giúp nuôi dưỡng đức tin và lòng đạo đức, lại thích hợp với nội dung của điều muốn diễn tả và với mục đích nhắm tới.[cxi] [110]

290. Mọi thánh đường cần được cung hiến hay ít là làm phép. Tuy nhiên các nhà thờ chánh toà và nhà thờ giáo xứ phải được cung hiến theo nghi thức long trọng.

291. Ðể xây dựng, sửa chữa, sắp xếp cho đúng các thánh đường, mọi người có liên quan cần tham khảo ý kiến của Ủy Ban giáo phận về Phụng Vụ và Nghệ Thuật thánh. Giám Mục giáo phận dựa trên ý kiến và sự trợ giúp của Ủy Ban này khi đưa ra các quy tắc về thiết kế thánh đường, hoặc khi chấp thuận hoạ đồ thánh đường mới, hoặc khi phải giải quyết một vài vấn đề khá quan trọng.[cxii] [111]

292. Việc trang trí thánh đường nên chuộng vẻ đơn sơ cao quý hơn là hào nhoáng. Khi chọn lựa các vật dụng để trang trí, nên dùng đồ thật và theo hướng góp phần giáo huấn các tín hữu và phù hợp với sự trang nghiệm của nơi thánh.

293. Muốn cho việc sắp xếp thánh đường và các cấu trúc liên quan đáp ứng tốt với các nhu cầu thời đại, thì không những chúng phải thuận lợi cho việc cử hành các lễ nghi thánh, mà chúng còn phải cung cấp sự thoải mái thích đáng cho các tín hữu, giống như họ thường được hưởng ở những nơi họ tập họp.

294. Dân Chúa, khi tụ họp cử hành Thánh Lễ, tuân giữ thứ tự hài hoà và phẩm trật, được biểu lộ qua các thừa tác vụ khác nhau và hành động khác nhau tùy theo các phần của cửhành. Do đó việc sắp xếp tổng quát thánh đường nên phản ả?h phần nào cộng đoàn tập họp, và cho phép mọi người có vị trí thích hợp, cũng như tạo thuận lợi cho mỗi người thi hành đúng đắn phần việc của mình.

Các tín hữu và ca đoàn phải có vị trí giúp việc tham gia tích cực của họ được dễ dàng.[cxiii] [112]

Vị chủ tế, thầy phó tế và các người giúp khác phải có chỗ trên cung thánh. Cũng phải dọn ghế ngồi cho các vị đồng tế trên cung thánh. Còn khi số  đồng tế quá đông, thì sắp xếp ghếngồ? đâu đó trong thánh đường, nhưng phải gần bàn thờ.

Mọi điều trên, tuy phải diễn tả thứ tự phẩm trật và sự khác biệt các nhiệm vụ, nhưng phải mang lại sự hiệp nhất thân tình và hài hoà, nhờ đó sự hiệp nhất của toàn thể dân thánh được toả sáng. Chất liệu và vẻ mỹ quan của nơi thánh và toàn thể vật dụng tạo thuận lợi cho lòng đạo đức và bày tỏ sự thánh thiện của các mầu nhiệm được cử hành. 

II.  VIỆC SẮP XẾP CUNG THÁNH ÐỂ CỬ HÀNH THÁNH LỄ

295. Cung thánh là nơi đặt bàn thờ, công bố lời Chúa, và vị tư tế, phó tế và các người giúp khác thi hành nhiệm vụ mình. Cung thánh cần được phân biệt với lòng thánh đường bằng độ cao hơn, hay bằng một cấu trúc và trang trí đặc biệt. Nó phải đủ rộng để việc cử hành Thánh Lễ có thể diễn tiến tử tế và được nhìn thấy.[cxiv] [113]

Bàn thờ

296. Bàn thờ, nơi hy lễ thập giá được hiện tại hoá dưới những dấu bí tích, cũng là bàn tiệc của Chúa, mà dân Chúa được mời đến tham dự trong Thánh Lễ. Bàn thờ cũng là trung tâm của việc tạ ơn được thực hiện cách hoàn hảo qua lễ tế Tạ Ơn.

297. Trong nơi thánh, Thánh Lễ phải được cử hành trên một bàn thờ; còn ngoài nơi thánh thì có thể cử hành trên một cái bàn xứng đáng, nhưng luôn phải có khăn phủ bàn thờ và khăn thánh, thánh giá và đèn.

298. Trong mọi thánh đường phải có bàn thờ cố định tượng trưng cách rõ ràng và thường xuyên cho Chúa Giêsu Kitô, tảng đá sống động (1 P 2,4; x. Ep 2,20). Còn trong các nơi khác, dùng vào việc cử hành thánh, thì bàn thờ có thể di động.

Bàn thờ gọi là cố định, nếu được làm dính với nền cung thánh, và do đó không thể di chuyển được; nếu chuyển dời được thì gọi là di động.

299. Bàn thờ chính được xây xa vách tường, để có thể dễ dàng đi chung quanh và trên đó có thể cử hành Thánh Lễ quay xuống giáo dân. Bàn thờ phải chiếm vị trí trung tâm, mà tất cả cộng đoàn tín hữu tự nhiên hướng về đó.[cxv] [114] Thông thường, bàn thờ phải cố định và được cung hiến.

300. Bàn thờ cả cố định lẫn di động được cung hiến theo nghi thức được mô tả trong sách Pontificale Romanum, tuy nhiên bàn thờ di động có thể chỉ làm phép mà thôi.

301. Theo tập tục cổ truyền của Hội Thánh và theo ý nghĩa, mặt bàn thờ cố định phải làm bằng đá, và là đá tự nhiên. Nhưng tùy theo sự xét đoán của Hội Ðồng Giám Mục, cũng có thể dùng những chất liệu khác xứng hợp, bền chắc và được cấu tạo cách nghệ thuật. Chân hay phần dưới bàn thờ có thể làm bằng bất cứ chất liệu nào, miễn là chất liệu đó xứng hợp và bền chắc.

Bàn thờ di động có thể làm bằng bất cứ chất liệu nào quý, bền chắc và phù hợp với việc phụng tự, theo truyền thống và tập tục của mỗi miền.

302. Thói quen đặt xương thánh dưới bàn thờ đã cung hiến, dù không phải là xương các thánh tử đạo, nên được duy trì. Nhưng phải cẩn thận kiểm tra để biết chắc đó là xương thánh thật.

303. Trong các thánh đường mới xây, chỉ nên đặt một bàn thờ, tượng trưng cho một Chúa Kitô ở giữa cộng đoàn tín hữu và một Thánh Lễ của Hội Thánh.

Còn trong các thánh đường xây đã lâu, khi bàn thờ cũ nằm ở vị trí gây khó khăn cho việc tham dự của giáo dân và không thể dời chuyển mà không làm tổn hại giá trị nghệ thuật, thì xây một bàn thờ cố định khác, được làm với nghệ thuật và cung hiến theo nghi thức, và chỉ được cử hành Thánh Lễ trên bàn thờ này mà thôi. Ðể giáo dân khỏi bị chia trí, thì bàn thờcũ không được trang trí gì đặc biệt.

304. Vì lòng tôn kính đối với việc cử hành tưởng niệm Chúa và đối với bữa tiệc dọn Mình và Máu Chúa, nên phủ bàn thờ nơi cử hành một khăn màu trắng, có hình dáng, kích thước và trang trí thích hợp với cấu trúc của bàn thờ.

305. Nên giữ chừng mực khi trang hoàng bàn thờ.

Trong Mùa Vọng, bàn thờ  được chưng hoa cách vừa phải, thích hợp với đặc tính của mùa, để không cho thấy quá sớm niềm vui trọn vẹn của ngày Sinh Nhật Chúa. Mùa Chay không được chưng hoa trên bàn thờ, trừ Chúa Nhật Laetare (IV Mùa Chay), các lễ trọng và lễ kính.

Việc chưng hoa phải luôn luôn điều độ, và nên đặt hoa chung quanh bàn thờ hơn là trên bàn thờ.

306. Trên bàn thờ chỉ  đặt những gì mà việc cử hành Thánh Lễ đòi hỏi, nghĩa là, sách Tin Mừng từ đầu cử hành cho đến khi công bố Tin Mừng, chén thánh với đĩa, bình thánh, nếu cần, khăn thánh, khăn lau và Sách Lễ từ lúc trình lễ phẩm cho đến khi tráng chén. 

Phải đặt cách kín đáo những gì cần khuếch âm tiếng của vị tư tế.

307. Mỗi khi cử hành phụng vụ, cần có những cây nến để tỏ lòng cung kính và mừng lễ (x. n. 117) được đặt trên bàn thờ hay chung quanh bàn thờ, tùy theo cấu trúc của bàn thờ và cung thánh, miễn sao cho có sự hoà hợp chung và đừng cản trở giáo dân nhìn thấy dễ dàng những gì đang thực hiện hay đặt trên bàn thờ.

308. Trên bàn thờ hay gần cạnh, phải có thánh giá có hình Chúa chịu nạn, mà giáo dân tập họp có thể thấy rõ. Thánh giá như thế sẽ gợi cho trí các giáo dân nhớ sự thương khó cứu độ của Chúa, và được để thường xuyên gần bàn thờ ngay cả ngoài lúc cử hành phụng vụ.

Giảng đài

309. Phẩm giá Lời Chúa đòi phải có một nơi thích hợp trong nhà thờ, để Lời Chúa được loan báo và giáo dân tự nhiên hướng về đó trong phần phụng vụ Lời Chúa.[cxvi] [115]

Nơi đó thường phải là một giảng đài cố định, chứ không phải chỉ là một cái giá sách di chuyển được. Phải tùy theo cấu trúc của mỗi nhà thờ mà đặt giảng đài để giáo dân có thể dễdàng nhìn thấy và nghe được thừa tác viên có chức thánh và các độc viên.

Tại giảng đài sẽ đọc các bài đọc, thánh vịnh đáp ca và bài công bố Tin Mừng Phục Sinh. Cũng tại đó có thể giảng và đọc các lời nguyện cho mọi người, tức là lời nguyện giáo dân. Phẩm giá của giảng đài đòi chỉ có thừa tác viên lời đi lên đó.

Giảng đài mới nên được làm phép, trước khi được dùng vào phụng vụ, theo nghi thức mô tả trong sách Nghi Thức Rôma.[cxvii] [116]

Ghế của vị chủ tế và các ghế khác

310. Ghế của vị chủ tế phải nói lên vai trò chủ toạ cộng đoàn và điều khiển kinh nguyện. Do đó, chỗ thích hợp nhất là phía đầu cung thánh, hướng về giáo dân, trừ phi lối kiến trúc thánh đường hoặc những hoàn cảnh khác không cho phép, ví dụ: khoảng cách quá xa làm cho việc hiệp thông giữa vị tư tế và giáo dân trở nên khó khăn, hoặc vì nhà tạm chiếm chỗgiữa phía sau bàn thờ. Phải tránh mọi thứ ngai toà.[cxviii] [117] Nên làm phép ghế, trước khi sử dụng trong phụng vụ, theo nghi thức trong sách Nghi Thức Rôma.[cxix] [118]

Cũng đặt ghế trong cung thánh cho các vị đồng tế và các linh mục hiện diện trong buổi cử hành mà không đồng tế, các vị này phải mặc áo "các phép".

Ghế của thầy phó tế  được đặt gần ghế chủ tế. Còn ghế cho các người giúp khác phải đặt sao cho phân biệt rõ ràng với ghế của hàng giáo sĩ và cho các người giúp có thể thi hành phận vụ mình cách dễ dàng.[cxx] [119]

III.  VIỆC SẮP XẾP CHỖ TRONG THÁNH ÐƯỜNG

Chỗ của các tín hữu

311. Phải xếp đặt cho tín hữu có chỗ thích hợp, để họ bằng mắt và tâm hồn có thể tham dự đàng hoàng những nghi thức thánh. Nên theo thói quen mà cho họ dùng ghế dài hay ghế một. Nhưng phải loại bỏ thói tục dành ghế cho một số tư nhân.[cxxi] [120] Các ghế một hay ghế dài, đặc biệt trong những thánh đường mới xây cất, phải được sắp xếp sao cho tín hữu có thể dễ dàng có những điệu bộ thân xác cần thiết trong các phần cử hành khác nhau và cũng dễ dàng lên rước lễ.

Phải liệu làm sao cho tín hữu không những nhìn thấy vị tư tế, phó tế hay các người đọc sách, mà còn nghe rõ nhờ những phương tiện kỹ thuật hiện đại. 

Chỗ của ca đoàn và nhạc cụ

312. Phải dựa vào cấu trúc của thánh đường mà xếp chỗ cho ca đoàn, để cho thấy bản chất của ca đoàn là thành phần của cộng đoàn tụ họp và giữ một phận vụ riêng biệt, để ca đoàn dễ dàng thực hiện phận vụ mình, và mọi ca viên thuận lợi tham dự đầy đủ vào Thánh Lễ, nghĩa là tham dự bí tích Thánh Thể.[cxxii] [121]

313. Còn phong cầm và các nhạc cụ khác đã được chấp thuận cách hợp pháp, thì phải đặt vào chỗ thích hợp, để chúng có thể trợ giúp ca đoàn và giáo dân hát và, nếu độc tấu, thì mọi người có thể nghe tốt được. Nên làm phép đàn phong cầm, trước khi sử dụng trong phụng vụ, theo nghi thức mô tả trong sách Nghi thức Rôma.[cxxiii] [122]

Trong Mùa Vọng được phép đánh phong cầm và các nhạc cụ khác cách vừa phải, phù hợp với đặc tính của mùa này, nhưng đừng đi trước niềm vui trọn vẹn của lễ Chúa Giáng Sinh.

Trong Mùa Chay tiếng phong cầm và các nhạc cụ khác chỉ để giúp hát mà thôi, trừ Chúa Nhật Laetare (IV Mùa Chay), lễ trọng và lễ kính. 

Chỗ lưu giữ Mình Thánh Chúa

314. Tùy theo cấu trúc của thánh đường và thể theo các tục lệ chính đáng địa phương, Mình Thánh Chúa được lưu giữ trong nhà tạm, nơi phần trang trọng của thánh đường, có dấu nhận biết, có trang trí và thích hợp cho việc cầu nguyện.[cxxiv] [123]

Theo thói quen, chỉ có một nhà tạm, không thể di chuyển, làm bằng vật liệu vững chắc, không trong suốt, và phải đóng kín để tránh tối đa mọi nguy cơ phạm thánh.[cxxv] [124]Nên làm phép nhà tạm trước khi dùng trong phụng vụ, theo nghi thức mô tả trong Nghi thức Rôma.[cxxvi] [125]

315. Vì lý do dấu chỉ, không nên đặt nhà tạm lưu giữ Mình Thánh Chúa trên bàn thờ nơi cử hành Thánh Lễ.[cxxvii] [126]

Do đó, tuỳ theo quyết định của Giám Mục giáo phận, nên đặt nhà tạm

a. Hoặc trong cung thánh, ngoài bàn thờ dâng lễ, miễn là tương hợp với hình dáng và nơi chốn, không loại trừ trên bàn thờ cũ không còn được dùng để cử hành.

b. Hoặc trong một phòng thích hợp cho sự thờ phượng riêng và cầu nguyện của tín hữu,[cxxviii] [127] dính liền với nhà thờ và dễ thấy đối với giáo dân.

316. Theo thói quen truyền thống, gần nhà tạm phải có một ngọn đèn riêng cháy sáng thường xuyên, đốt bằng dầu hay sáp, để chỉ và tôn kính sự hiện diện của Chúa Kitô.[cxxix][128]

317. Ðừng quên các điều khác do luật quy định về việc lưu giữ Mình Thánh Chúa.[cxxx] [129] 

Các ảnh tượng thánh

318. Trong Phụng vụ trần gian, Hội Thánh tham dự, nếm trước Phụng vụ trên trời, được cử hành trong thánh đô Giêrusalem, nơi Hội Thánh là lữ khách đang tiến về, ở đó Chúa Kitô đang ngự bên hữu Thiên Chúa, và khi kính nhớ các Thánh, Hội Thánh hy vọng được thông phần và đoàn tụ với các ngài.[cxxxi] [130]

Do đó, theo truyền thống rất cổ kính trong Hội Thánh, được phép đặt các ảnh tượng Chúa, Ðức Trinh Nữ Maria, và các Thánh trong các thánh đường để tín hữu tôn kính.[cxxxii][131] Các ảnh tượng ấy phải được bố trí trong thánh đường sao cho các tín hữu được dẫn dắt đến các mầu nhiệm đức tin được cử hành ở đấy. Nhưng phải liệu sao cho các ảnh tượng đó  đừng nhiều quá và được bố trí thế nào để tín hữu khỏi chia trí khi tham dự những lễ nghi.[cxxxiii] [132] Mỗi vị thánh chỉ nên có cùng một ảnh tượng. Cách chung, trong việc trang trí và sắp xếp thánh đường, việc đặt các ảnh tượng phải lưu tâm đến lòng đạo đức của toàn thể cộng đoàn và vẻ đẹ? cùng giá trị của các ảnh tượng.

• Quay lại
• Tiếp Tục