Được nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô nghĩa là bạn kết hợp mật thiết với Đức Kitô như hiền thê với lang quân, như đầu với chi thể.

VẬY CHÚNG CON SẼ ĐƯỢC GÌ?

Dẫn nhập

Bạn[1] là một tu sĩ sắp lãnh nhận chức thánh ư? Bạn chịu chức linh mục (LM) để làm gì và để được gì? Suy tư và khắc khoải về hồng ân thánh chức luôn là điều chính đáng, bởi khi xưa, Phêrô cũng đã thân thưa với Đức Giêsu: “Thầy coi, phần chúng con, chúng con đã bỏ mọi sự mà theo Thầy. Vậy chúng con sẽ được gì?” (Mt 19,27). Còn bạn, bạn sẽ được gì?

1. Được là và làm linh mục của Đức Kitô và Hội Thánh

Lần dở từng trang giáo huấn của Giáo hội về chức LM, bạn sẽ bắt gặp những điều được coi là bản chất (being) và sứ vụ (doing) của chức LM thừa tác. Cụ thể, Sắc lệnh Presbyterorum Ordinis (PO) và Tông huấn Patores dabo vobis (PDV) mô tả căn tính và sứ vụ của LM được đặt vào hai mối liên hệ nền tảng: với Đức Kitô và với Hội Thánh.[2]

Trong chiều kích Kitô học, chức LM là sự tham dự vào chính chức tư tế của Đức Giêsu trong Giáo hội theo nghĩa bí tích.[3] Nghĩa là trong tương quan với Đức Kitô, vì tham dự vào sự thánh hiến và hoạt động của Ngài, nên bạn không phải là nguyên nhân tác sinh mọi hoạt động, mà là chính Đức Kitô hoạt động. Điều đó có nghĩa là bạn hành động “nhân danh Đức Kitô là Đầu” (“in persona Christi Capitis”); do đó, bạn thông dự vào hành động hy tế của Đức Kitô, xét như là nguyên nhân khí cụ. Cũng cần nhắc lại học thuyết của thánh Tôma Aquinô về nguyên nhân khí cụ, để hiểu về sự thông dự của bạn vào hoạt động của Đức Kitô. Về cơ bản, nguyên nhân khí cụ là movens motum (được lay động bởi nguyên nhân chính).[4] Khi được nguyên nhân chính sử dụng thì khí cụ cũng được thông dự vào năng lực của nguyên nhân chính. Mặt khác, đang khi được lay động bởi nguyên nhân chính, chính khí cụ cũng hoạt động theo mô thể (forma) riêng của nó. Toàn bộ công hiệu làm ra được quy về cho cả hai nguyên nhân theo những tư cách khác nhau. Như vậy, đang khi bạn thông phần hoạt động của Đức Kitô qua tác vụ LM, ơn cứu độ xuống trên cả bạn và dân thánh Chúa. Về công hiệu bạn tạo ra, hãy nghe lại cảm nghiệm rất sâu sắc của Thánh Phaolô: “Tôi có là gì, cũng là nhờ ơn Thiên Chúa” (1 Cr 15,10). Thật vậy, bạn có là gì, có được gì cũng là nhờ nguyên nhân tác sinh là chính Đức Kitô hoạt động qua bạn là nguyên nhân khí cụ đầy sống động của Ngài. Qua bạn, ơn cứu độ xuống trên nhân loại như là chính Đức Kitô đang thực hiện hành động cứu độ.

Trong chiều kích Ba Ngôi, vì căn tính và sứ vụ của Đức Kitô bắt nguồn từ chính mối tương quan của Người với Chúa Cha và Chúa Thánh Thần, có nghĩa là trong tương quan Ba Ngôi, nên bản chất và hoạt động của chức tư tế, vốn được định hình trên căn tính và sứ vụ của Đức Kitô, cũng đặt nền tảng trên mầu nhiệm Ba Ngôi. Trên hết, mầu nhiệm Ba Ngôi là nền tảng quy chiếu của Hội Thánh, là sự quy tụ của những người được tuyển chọn, nên bạn có thể suy tư theo ba chiều kích “Mầu nhiệm, Hiệp thông, Sứ vụ” trong mối tương quan của bạn với Hội Thánh.[5]

Trong chiều kích Giáo hội học, trước hết, bạn được thông phần vào mầu nhiệm sự sống thần linh và tình yêu của Ba Ngôi; bạn được Chúa Cha, trong Thánh Thần, làm cho nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô. Do đó, bạn được phục vụ Hội Thánh mầu nhiệm qua việc “nối dài hành động cứu rỗi của Đức Kitô”. Thứ đến, bạn được mời gọi sống hiệp thông: với Đức Kitô qua bí tích Truyền chức; với giám mục của mình trong cơ cấu phẩm trật; với linh mục đoàn trong việc phục vụ Hội Thánh; với dân thánh Chúa trong cùng một Phép Rửa. Sau cùng, bạn được phục vụ một Hội Thánh sứ vụ, vì chức năng của bạn là “kiến tạo cộng đoàn mình thành một cộng đoàn loan báo cho Tin Mừng.”[6] Bên cạnh đó, nhân danh Đức Kitô, bạn có thẩm quyền: Giảng dạy (công bố Lời); Thánh hóa (qua việc cử hành Bí tích); Lãnh đạo (đức ái mục tử). Tóm lại, do chính bản chất và sứ vụ, LM trở nên dấu chỉ mầu nhiệm ân sủng cứu độ của Đức Kitô trong Hội Thánh.

2. Được nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô

Trước hết, tại bàn thờ, LM và Đức Kitô hiệp nhất nên một. Sự hiệp nhất này tựa như điều thánh Phaolô đã nói trong Thư Philipphê (x. Pl 2,2-5). Sự hiệp thông này không ở dạng thuần trí, mà là sự chia sẻ tâm tình và ý chí, “đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu”, và vì thế cũng là chia sẻ hành động. Tại bàn thờ, LM được nên đồng hình đồng dạng cách đặc biệt và bí tích với vị Thượng Tế của Giao ước vĩnh cửu.[7] LM không chỉ trở thành một “alter Christus”, một Đức Kitô khác; nhưng ngài thực sự là “ipse Christus”, là chính Đức Kitô. Do đó, như thánh J. Escrivá đã nói, các LM, dù là tội nhân hay thánh nhân, không còn là chính mình khi cử hành Thánh lễ nữa. Tại bàn thờ, bạn là chính Đức Kitô, và chính bạn hiện tại hóa hy lễ Canvê trên bàn thờ.[8]

Thứ đến, về phần bạn, bạn có tin bạn là Đức Kitô, Đức Kitô là bạn? Thật vậy, được nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô nghĩa là bạn kết hợp mật thiết với Đức Kitô như hiền thê với lang quân, như đầu với chi thể. Dù sự kết hợp này không như phụ thể kết dính bản thể, càng không phải ở cấp độ bản thể (substantialiter) như thiên tính và nhân tính của Đức Kitô trong mầu nhiệm Ngôi hiệp, nhưng qua mầu nhiệm này, bạn được thông phần vào bản tính thần linh của Thiên Chúa. Vì thông phần vào bản tính thần linh, nên hoạt động của bạn cũng thông phần vào hoạt động cứu độ của Đức Kitô, xét vì hoạt động theo sau bản tính (operari sequitur esse). Vì được thông phần vào bản tính và hoạt động của Đức Kitô, bạn được nên đồng hình đồng dạng với Người.

Sau cùng, biểu hiện rõ nét nhất của sự tham gia thông phần chính là “đức ái mục vụ”, sự trao hiến trọn vẹn chính mình một cách tích cực và tươi vui, như Đức Kitô Phu Quân đã trao hiến cho Hiền Thê của Ngài là Giáo Hội. Nhờ Thánh Thần, “đức ái mục vụ” thôi thúc bạn tự bên trong và khiến bạn có năng lực thực thi sứ vụ Đức Kitô trao phó, và làm cho đoàn chiên được sống và sống dồi dào (x. Ga 10,10). Tuy nhiên, được nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô còn là lời mời gọi dành cho bạn trong hành trình nên thánh, qua việc: thực thi đức ái mục tử; sống triệt để những đòi hỏi của Tin Mừng: vâng phục, khiết tịnh, nghèo khó; và nhất là để cho Thánh Thần hướng dẫn.[9]

3. Được gấp bội ở đời này và còn được sự sống vĩnh cửu làm gia nghiệp

Bạn hãy nhớ lại Tv 16 trước khi xét đến câu trả lời của Đức Giêsu cho Phêrô (x. Mt 19,29). Tv 16,5-6: “Chúa là phần sản nghiệp con được hưởng, là chén phúc lộc dành cho con. Số mạng con chính Ngài nắm giữ.” Đoạn Tv nhắc lại điều nền tảng này là, mọi chi tộc Israel chính là biểu tượng cho phần sản nghiệp mà Thiên Chúa đã ký kết với họ, đó là một phần Đất Hứa. Cụ thể, Giao Ước của Chúa đảm bảo cho dân Israel có được kế sinh nhai, vì mỗi người phải có số đất cần thiết để làm ăn, sinh sống. Chỉ có chi tộc Lêvi là không được sở hữu đất làm gia nghiệp. Vì không sở hữu đất làm gia nghiệp, nên họ chỉ có thể sống được là nhờ và cho Thiên Chúa. Trong văn hóa Do Thái, điều này ngụ ý rằng họ phải sống nhờ vào của lễ mà chi tộc khác dâng lên Thiên Chúa.[10] Bạn cũng vậy, là LM, bạn cũng buộc phải sống nhờ và cho mình Thiên Chúa. Đời sống các tông đồ khi xưa đã cho thấy điều này. Các ngài sống nhờ vào “của ăn” người ta cho (có lẽ vì vậy mà bạn không nên có “của để”), bởi vì các ngài đã mang đến cho họ Lời và Bánh Hằng Sống, vốn là “Của Ăn” đích thực mà họ cần. Do đó, với chức thánh, bạn phải từ bỏ mình để được Chúa làm gia nghiệp. Gia nghiệp bạn nhận được là một “Person”, không phải là “things” như những gì ở đời này người ta vẫn mong cầu. Đấng ấy vừa là tất cả của bạn, vừa là tất cả mọi sự, vì “nhờ Người mà muôn vật được tạo thành.”[11] Bởi đó, trình thuật về ơn gọi trong Lc 5,1-11 không phải là vô cớ khi kết thúc với lời này: “Họ bỏ mọi sự mà đi theo Người.” Nếu không có sự từ bỏ, thì không có chức LM.[12] Nếu không là LM, nghĩa là bạn không phục vụ dân Chúa như chi tộc Lêvi (Cựu Ước) và các tông đồ (Tân Ước), liệu bạn có “được gấp bội ở đời này”? Việc “được gấp bội ở đời này” là do chính căn tính và sứ vụ của chức LM đem lại, chứ không phải là bạn lo cho dân thánh Chúa để được gì cho mình. Nếu lo cho tha nhân để được gì cho mình, thì bạn đã xem tha nhân như là phương tiện phục vụ cho mục đích của mình, đang khi việc phục vụ tha nhân phải đặt vào đó là một tình yêu vô vị lợi, dựa trên nền tảng tôn trọng ngôi vị. Thánh Tôma đã đúc kết bốn đặc tính của một ngôi vị: Tự do, trách nhiệm, tình yêu vô vị lợi và khả năng hướng về Thiên Chúa. Do đó, nếu không yêu thương và phục vụ tha nhân cách nhưng không, có thể bạn đang hạ phẩm giá của họ! Bên cạnh đó, nếu trung tín và chu toàn phận vụ trong bậc sống của mình, không những bạn “được gấp bội ở đời này”, nhưng “còn được sự sống vĩnh cửu làm gia nghiệp” (x. Mt 19,29). Đây không phải là lời hứa suông, nhưng là lời khẳng định của Đức Kitô đối với những ai bước theo Người. Bởi lẽ, “Giao ước đã lập ra, muôn đời Chúa nhớ mãi. Sức mạnh việc Người làm, Người cho dân thấy rõ, khi tặng ban cho họ gia sản của chư dân” (Tv 110,5-6).

Kết luận

Nguyên nhân tác thành và cứu cánh của chức linh mục đã có đó, điều quan trọng là lựa chọn nền tảng và động lực ơn gọi của bạn như thế nào. Vậy, trong một thế giới duy hoạt động, duy hiệu năng, duy tiêu thụ, duy thế tục đang lên ngôi, bạn chọn “là người của Thiên Chúa” (1 Tm 6,11) để được Chúa làm gia nghiệp, hay “là người của thế gian” với những được/mất vô thường như “nước chảy mây trôi”? Được là và làm LM của Đức Kitô và Hội Thánh, được nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô, và được gấp bội ở đời này và còn được sự sống vĩnh cửu làm gia nghiệp, tất cả thực tại đó đều là điều bạn nhận được khi sự sống của Chúa là sự sống của bạn, và “đôi tay” của bạn là của Chúa. Hãy nhìn lên đôi tay của Chúa, nó bị đâm thủng nhưng đang dang rộng. Đôi tay của bạn cũng vậy!

Tu sĩ Giuse Mai Thanh Hoàn, M.F.

THƯ MỤC

1. Kinh thánh

Kinh Thánh. Nhóm Phiên Dịch CGKPV. Hà Nội: Tôn Giáo, 2008.

2. Tài liệu huấn quyền

Công Đồng Vaticano II. Bản dịch của UBGLĐT-HĐGMVN. Hà Nội: Tôn giáo, 2012.

Sách Giáo lý của Hội Thánh Công Giáo (1992). Bản dịch của UBGLĐT-HĐGMVN. Hà Nội: Tôn giáo, 2010.

ĐTGH Gioan Phaolô II. Tông huấn về việc Đào tạo Linh mục trong hoàn cảnh hiện nay Pastores Dabo Vobis (1992).

ĐTGH Gioan Phaolô II. Tông Huấn Đời sống Thánh hiến Vita consecrata (1996).

ĐTGH Gioan Phaolô II, Bài giảng cho Giáo triều Rôma nhân dịp mùa Chay năm 1983.

ĐTGH Gioan Phaolô II. Thông điệp Giáo hội sống nhờ Thánh thể Ecclesia De Eucharistia (2003).

3. Sách

ĐGH Bênêđíctô XVI, ĐHY Robert Sarah. Từ đáy lòng chúng tôi. Bd. Học viện Đaminh. Tp. HCM: Học viện Đa Minh, 2020.

Josemaría Escrivá. Prêtre pour l’éternité. Perenchies: Imprimerie D. Decoster, 1983.

Tôma Aquinô. Summa Theologiae. Bd. Học viện Đa Minh. Tp. HCM: Lưu hành nội bộ.

4. Giáo trình

Phêrô Nguyễn Thế Truyền, O.P. (Lm.). “Bí Tích Truyền Chức.” Giáo trình, Trung Tâm Học Vấn Đa Minh, 2023.

 

[1] Trong bài này, người viết xin được dùng đại từ ở ngôi thứ hai, để suy sư và diễn đạt ý tưởng.

[2] X. PO, 2-6; PDV, 11-18.

[3] X. PO, 1; PDV, 11

[4] X. Tôma Aquinô, ST I, q.75, a.1.

[5] X. Lm. Phêrô Nguyễn Thế Truyền, O.P., “Bí Tích Truyền Chức” (Giáo trình, TTHVĐM, 2023), tr. 123-124.

[6] X. PDV, 16-17.

[7] X. ĐGH Gioan Phaolô II, Ecclesia de Eucharistia, số 29.

[8] X. Josemaría Escrivá, Prêtre pour l’éternité (Perenchies: Imprimerie D. Decoster, 1983).

[9] X. PDV, 15-33.

[10] X. ĐGH. Bênêđíctô, ĐHY Robert Sarah, Từ đáy lòng chúng tôi, bd. Học viện Đaminh, 2020, tr. 45-46.

[11] X. Kinh Tin Kính Nicêa – Constantinôpôli.

[12]X. ĐGH Gioan Phaolô II, Bài giảng cho Giáo triều Rôma nhân dịp mùa Chay năm 1983.

• Quay lại
• Tiếp Tục