WHĐ (10/10/2025) – Thánh Gioan XXIII được Thánh Gioan Phaolô II phong chân phước trong Năm thánh 2000, và được Đức Thánh cha Phanxicô phong thánh ngày 27 tháng 4 năm 2014.

PHỤNG VỤ CHƯ THÁNH

Ngày 11 tháng 10

THÁNH GIOAN XXIII, GIÁO HOÀNG

Thánh Giáo hoàng Gioan XXIII có tên khai sinh là Ange-Giuse Roncalli, ngài là con thứ tư trong gia đình có 13 người con. Thánh nhân sinh ngày 25 tháng 11 năm 1881 tại Sotto il Monte, vùng Bergamo, nước Ý. Năm 1892, ngài vào Tiểu Chủng viện Bergamo, và bốn năm sau, năm 1896, gia nhập Dòng Ba Phanxicô. Từ năm 1901 đến 1905, ngài học tại Đại Chủng viện Giáo hoàng Rôma, và ngày 01 tháng 8 năm 1904, được lãnh chức linh mục. Ngay sau đó, cha trẻ Roncalli trở về Bergamo quê hương và làm thư ký cho Đức cha Giacomo Maria Radini Tedeschi.

Kinh nghiệm trong chiến tranh

Những năm tháng sống cạnh Đức Giám mục, cùng ngài đi thăm viếng mục vụ đến tận những vùng xa xôi nhất trong giáo phận, đã giúp Cha Roncalli lớn lên trong tinh thần mục vụ - một định hướng soi sáng và dẫn dắt ngài trên hành trình sau này khi trở thành Giáo hoàng. Nhưng năm 1914, mọi sự bất ngờ thay đổi vì Đức cha Radini Tedeschi qua đời và Thế chiến thứ nhất bùng nổ. Khi nước Ý tham chiến năm 1915, Cha Roncalli được gọi nhập ngũ với cấp bậc trung sĩ quân y, sau đó ngài trở thành tuyên úy quân đội, phục vụ trong các bệnh viện quân y ở hậu phương, đồng thời điều phối việc trợ giúp thiêng liêng, chăm sóc đời sống tinh thần và luân lý cho các binh sĩ.

Phục vụ Tòa thánh tại Rôma

Năm 1921, Cha Roncalli chính thức bắt đầu phục vụ tại Vatican, và từ đây mở ra giai đoạn thứ hai trong cuộc đời ngài. Đức Bênêđictô XV gọi ngài về Rôma để giữ chức Chủ tịch Hội đồng trung ương của Bộ Truyền bá Đức tin tại Ý. Bốn năm sau, vị Giáo hoàng mới là Đức Piô XI bổ nhiệm ngài làm Phái viên Tòa Thánh tại Bulgaria. Được tấn phong Giám mục ngày 19 tháng 3 năm 1925 tại Rôma, Đức cha Roncalli đến Sofia ngày 25 tháng 4 để bắt đầu sứ vụ. Tại đây, ngài được bổ nhiệm làm Khâm sứ Tòa thánh đầu tiên tại Bulgaria cho đến năm 1934, ngài chăm lo thăm viếng các cộng đoàn Công giáo và xây dựng những mối tương quan tôn trọng với các cộng đoàn Kitô hữu khác.

Sứ vụ truyền giáo nơi hải ngoại

Trong nhiều năm, Đức cha Roncalli được Tòa thánh sai đi phục vụ ở nước ngoài. Ngày 27 tháng 11 năm 1935, ngài được bổ nhiệm làm Khâm sứ Tòa thánh tại Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp, đồng thời làm Giám quản Tông tòa của cộng đoàn Công giáo Latinh tại Constantinople. Đây là một sứ vụ không dễ dàng. Ở Thổ Nhĩ Kỳ mới, nơi đã trở thành một quốc gia thế tục, cần làm nhiều việc để các tín hữu Công giáo không cảm thấy bị gạt ra bên lề xã hội. Còn tại Hy Lạp thì ngược lại, điều quan trọng là xây dựng và củng cố mối quan hệ với Đức Thượng phụ và các Tổng Giám mục của Giáo hội Chính thống. Với sự bùng nổ của Thế chiến thứ II, Đức cha Roncalli lại bước vào một khung cảnh mới: ngày 20 tháng 12 năm 1944, Đức Piô XII bổ nhiệm ngài làm Sứ thần Tòa thánh tại Paris. Một lần nữa, đây là một sứ vụ tế nhị vì nước Pháp vừa thoát khỏi cảnh bị chiếm đóng, lại đang bước vào một tiến trình tục hóa sâu rộng. Nhưng dù ở bất cứ trách vụ nào, điều gợi hứng cho Đức cha Roncalli là vẫn luôn khát vọng tìm kiếm sự đơn sơ của Tin mừng, ngay cả khi phải đối diện với những vấn đề ngoại giao phức tạp. Chính lòng thao thức mục tử, luôn muốn sống trọn căn tính linh mục trong mọi hoàn cảnh trở thành sức nâng đỡ ngài. Và hơn nữa, điều thôi thúc ngài, đó chính là lòng đạo đức chân thành, được nuôi dưỡng mỗi ngày bằng những giờ cầu nguyện và suy niệm lâu giờ.

Mục tử các linh hồn tại Ngai tòa Thánh Phêrô

Đôi khi, cuộc đời có thể đổi thay thật nhanh. Đó cũng là trường hợp của Đức cha Roncalli. Năm 1953, ngài được vinh thăng Hồng y và ngay sau đó được gọi về Ý để đảm nhận sứ vụ Thượng phụ Venezia. Ngài nghĩ rằng mình có thể dành những năm tháng cuối đời cho việc mục vụ trực tiếp, chăm sóc đoàn chiên tại giáo phận Venezia. Thế nhưng, sau khi Đức Piô XII qua đời, ngày 28 tháng 10 năm1958 ngài được bầu làm Giáo hoàng, và ngài đã chọn tước hiệu Gioan XXIII. Trong suốt 5 năm triều đại Giáo hoàng của ngài, thế giới nhận ra nơi ngài hình ảnh đích thực của người Mục tử Nhân lành, và trìu mến gọi ngài là “vị Giáo hoàng hiền lành”, hay ‘Giáo hoàng của lòng nhân hậu’.

Công đồng Vaticanô II và huấn quyền Hội thánh

Ngay từ đầu triều đại, Đức Gioan XXIII đã tỏ ra là một nhà canh tân. Ngài triệu tập Công nghị Giáo phận Roma, thành lập Ủy ban để xét duyệt Bộ Giáo luật, và đặc biệt, trước sự ngạc nhiên của toàn thể Giáo hội, ngày 25 tháng 01 năm 1959, từ Vương cung Thánh đường Thánh Phaolô ngoại thành, ngài công bố quyết định triệu tập Công đồng chung Vaticanô II. Mục tiêu của Công đồng không phải là thay đổi giáo lý hay đưa ra những chân lý mới, nhưng là trình bày những nội dung đức tin cách dễ hiểu cho con người thời đại, đồng thời tìm kiếm những câu trả lời trước các vấn đề mới và những thách đố mà xã hội đang biến đổi đặt ra. Với tinh thần đối thoại và cảm thông, chứ không đối kháng hay kết án, ngài đã mời các đại diện của những hệ phái Kitô giáo khác tham dự Công đồng với tư cách quan sát viên.

Trong những năm ngài lãnh đạo Giáo hội, sứ điệp của Đức Gioan XXIII còn được thể hiện mạnh mẽ qua tám thông điệp mà ngài ban hành, đặc biệt là Mater et magistra (1961), nhắc lại giáo huấn xã hội của Giáo hội sau 70 năm kể từ Rerum novarum; và Pacem in terris (1963), thông điệp đầu tiên trong lịch sử không chỉ gửi cho người Công giáo, mà còn ngỏ đến tất cả những ai thiện chí, trong đó ngài trình bày những tư tưởng sâu xa về hòa bình và một trật tự xã hội công bằng.

Đức Gioan XXIII đã lâm bệnh một thời gian, và ngài qua đời ngày 03 tháng 6 năm 1963, ngay sau lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống. Ngài được Thánh Gioan Phaolô II phong chân phước trong Năm thánh 2000, và được Đức Thánh cha Phanxicô phong thánh ngày 27 tháng 4 năm 2014. Sau đây là lời kinh mà Đức Thánh Giáo hoàng Gioan XXIII thường cầu nguyện trong thánh lễ:

Lạy Cha trên trời, Cha giàu lòng thương xót, xin lắng nghe lời nguyện của con:

Xin Cha tha thứ mọi lỗi lầm và tội lỗi của con.

Xin ban cho con, cho gia đình và cho những người con có bổn phận phục vụ, được mạnh khỏe và thêm sức mạnh trong tâm hồn.

Xin tha thứ tội lỗi cho các nhà lãnh đạo, các vị trong hàng giáo phẩm, các tu sĩ và toàn thể dân Chúa, để mọi người được tràn đầy ơn Chúa Thánh Thần.

Xin hoán cải tất cả tội nhân trên thế giới, đưa họ trở về nẻo đường ơn cứu độ.

Xin nâng đỡ những ai đang đau khổ, ban cho họ niềm an ủi và sự kiên nhẫn bền vững.

Xin giải thoát và an ủi các linh hồn nơi luyện ngục, đặc biệt những linh hồn cần đến lời cầu nguyện của con. Và sau hết, xin Cha soi sáng cho những dân tộc chưa đón nhận Tin mừng, cho anh em Kitô hữu còn chia rẽ, để mọi người đều nhận biết và yêu mến Cha là Thiên Chúa toàn năng, Đấng đáng chúc tụng cùng Đức Chúa Con và Đức Chúa Thánh Thần đến muôn thuở muôn đời. Amen.

Maria Hải Châu, SSS

Chuyển ngữ từ: vaticannews.va/fr

• Tiếp Tục